Tiense reuzen

Historiek

De eerste vermeldingen van Tiense reuzen dateren uit 1471. In verschillende stadsrekeningen vinden we aanduidingen van ommegangen waarin de Tiense reuzen hun opwachting maakten. In 1546 zou er een stoet geweest zijn met reuzen en verschillende allegorische en folkloristische dieren en kentekens zoals een draak, een leeuw, een maan, een kameel en een griffioen. In dezelfde stoet heeft zelfs een Ros Beiaard gelopen. De schuttersgilde van Oorbeek vormde toen de reuzengilde die instond voor het onderhoud en de organiseren van de ommegangen. Bij overwinningen van vorsten, gildenverkiezingen, religieuze processies, kermissen en andere feestelijke gelegenheden, zoals het verwelkomen van het eerste schip in 1525, werden de reuzen van stal gehaald.

Overzicht ontstaansjaar oude Tiense reuzen:

• Reus en reuzin 1471;
• Ros Beiaard 1484;
• Arend, draak, drie kamelen, leeuw, maan, St Michiel en duivel 1544;
• Griffioen 1546 (?).

Wat er met de oude Tiense reuzen precies is gebeurd, is onbekend. Het verhaal wil dat ze vernietigd zijn in een brand bij de Duitse verovering van de stad op 18 augustus 1914. Zekerheid is hier echter niet over.

De geboorte van Jan en Mie

De herinnering aan de Tiense reuzen leefde uiteraard voort. In maart 1926 werd de oudheidkundige kring ‘Thiunas’ opgericht met in het bestuur o.m. de toenmalige stadsarchivaris en beiaardier Jan Wauters. Vanaf het begin was hij één van de drijvende krachten achter het herstellen van de reuzentraditie. Ook Frans Gys, de schrijver van het Tiens reuzenlied, maakte deel uit van deze kring.

De kring ging op zoek naar historische documenten en sprak kunstenaars aan voor het vervaardigen van twee nieuwe reuzen. Er werd gekozen om samen te werken met de Brusselse beeldhouwer M. Spaelant die het hoofd van Jan (Janneken) boetseerde uit 300 kg klei. Het hoofd van Mie (Mieken) zou nog meer klei  gevergd hebben. Eind 1927 waren de reuzen klaar.

Stilaan werd, in samenwerking met ‘De Feestcommissie’, alles in gereedheid gebracht om tegen juni 1928 zoals vanouds een reuzenstoet op touw te zetten. Ter gelegenheid van de stoet werd er ook een reuzenlied gecomponeerd. De reuzen werden genoemd naar archivaris Jan Wouters en zijn vrouw Maria.

De reuzentraditie kende lange tijd bijval. Jan en Mie werden vooral tijdens kermissen van stal gehaald en werden gedragen door ‘De Getuigen van de Reuzen’, de toenmalige reuzengilde. Later werden de reuzen gedragen door arbeiders van het stadsmagazijn.

Tiske en Nieke

Op 12 februari 1956 werd de zoon van Jan en Mie, Tiske, geboren en ingeschreven in het bevolkingsregister. De reuzenfamilie werd in 1975 uitgebreid met de vondeling Nieke, die een paar vormde met Tiske. De carnavalsvereniging ‘De ridders van Brunengeruz’ zijn de peters van Tiske en Nieke, die nu bewaard worden in het stadsarchief.

Het paar werd in 1980 op het einde van de carnavalstoet door de ‘Delta Club’ (Tiense radioamateurs) ontvoerd naar jeugdhuis De Knapzak. Als losgeld eisten ze van ‘De ridders van Brunnegruz’ dat het echtpaar in de toekomst het embleem van de radioamateurs diende te dragen. Naar aanleiding van deze gebeurtenis werd de ‘Delta Kweiker’ bij de reuzenfamilie gevoegd.

Delta Kweiker

Op 22 februari 1980 werden Jan en Mie grootouders met de geboorte van het nieuwe reusje ‘Delta Kweiker’. Het reusje werd ingeschreven in het geboorteregister door toenmalig schepen Miel Gillis. Tot op vandaag is de Delta Kweiker echter ‘vermist’.

Overige Tiense reuzen

Maarten te paard
Ook Vissenaken heeft haar reus. Elk jaar doet Sint-Maarten er vlak rond 11 november een ronde in het dorp.

Naar aanleiding van de eerst editie van de Kweikersparade op 10 oktober 2015 introduceerde de Tiense reuzengilde van opgewekTienen een nieuwe stadstraditie. Samen met kunstenaar Oswald Kuijken werd een drakenreus gemaakt. De draak refereert naar de aloude legende van Sint-Joris en de draak die volgens stadsrekeningen uit de 16de eeuw in Tiense stoeten en ommegangen werd uitgebeeld. Hieraan werd een nieuwe invulling gegeven. De draak nam het in een symbolisch gevecht op de Grote Markt op tegen Thuinas, de beschermer van de stad. Elke 5 jaar zal dit gevecht, samen met de Kweikersparade, worden herhaald. De rol van Thuinas werd tijdens de Kweikersparade vertolkt door Tienenaar Benny Degeest.

Draak ‘Oswaldus’ en het drakenvolk

Symbool van het kwade. Hij daagt bij elke editie van de Kweikersparade de stad en haar inwoners uit. De draak gaat enkel tijdens de parade uit en begeeft zich nooit buiten de stadsgrenzen. Met zijn hoogte van 4 meter en zijn lengte van 11 meter is het de grootste drakenreus van Europa. Oswaldus wordt door 8 Tienenaars, de zgn. pijnders, op de schouders gedragen. De drakengidsen geven de richting en de pas aan voor de pijnders. De draak wordt omringd door het drakenvolk, bestaande uit de drakenwachters, (vuur)dansers en de ‘drakenvrouw/man’. Deze laatste verleidt de draak tot het onheil en is de bron van het kwade. De hoorns en de vleugels verwijzen naar de verbondenheid met de draak. In 2015 werd deze rol vertolkt door Elona Roovers.

• gildemeester: Steven Loyens;
• gildegezellen: Hilde Peeters, Annemie Van Aerschot, Sonja Asselberghs, Jos Dierickx, Joelle Hauglustaine en Ewa Rutkiewicz;
• pijnders (reuzendragers): Philippe Liesenborghs, Peter Rydlakowski, Mario Ogiers, Frederik Doyen, Richard Falch, Jannes de Leest, Patrick Ylen, Roel Ylen, Sacha Timmermans, Davy Dumoulin en Wouter Lissens;
• opleiders pijnders Tienen: Jimmy Van der Vreken en Robin Verstraeten (pijnders Dendermonde).

De gildeleden stellen zich tot doel het bevorderen, promoten en bewaren van de Tiense reuzen en alle daaraan verbonden tradities. De gildeleden zijn allen Tienenaar in hart en nieren, van geboorte of als inwoner, of dragen de stad in hun hart. De gildeleden dragen de Tiense reuzen in hun hart en zetten zich binnen of buiten de reuzengilde belangeloos in voor de (Tiense) reuzentraditie.

De Reuzengilde van Bolderberg uit Heusden-Zolder is de petergilde van de Tiense reuzengilde.